آشنایی با تاریخچه کتاب و کتابخانه

۱ اسفند, ۱۳۹۸
بدون دیدگاه
3 دقیقه زمان مطالعه

کتاب مجموعه ای از صفحات کاغذی می باشد که محتوایی بر روی آن ها نوشته شده و به یک دیگر متصل شده اند. کتاب دارای قدمتی پنج هزار ساله می باشد. کتاب‌ های ابتدایی به صورت لوح های گلی تولید می شدند اما در طی زمان، با پیشرفت تکنولوژی و دسترسی افراد جامعه به تجهیزات نوین و تغییر نیاز آن ها به ارتباطات و اطلاعات فرمت کتاب ها پیشرفت کرده و به تکامل رسیده اند. در این مقاله از فروشگاه اینترنتی کتاب جریان کتاب سعی بر این کرده ایم تا شما را با تاریخچه کتاب و کتابخانه آشنا کنیم. با ما همراه باشید.

1_کتاب

2_تاریخچه کتاب

3_تاریخچه چاپ

4_مراحل چاپ کتاب

5_کتاب الکترونیکی

6_کتاب شفاهی

7_تاریخچه کتابخانه

8_سخن پایانی

کتاب

کتاب

book

کتاب مجموعه‌ ای از صفحات کاغذی می باشد که متنی بر روی آن ها تایپ شده و از یک سمت به هم وصل شده و جلد شده می باشند. تعریف سازمان یونسکو از کتاب: به اثر های چاپی صحافی‌ شده‌ کتاب می گویند که دارای بیش از ۴۹ صفحه است و مثل مجلات از یک عنوان واحد برخودار نیست و به‌ شکل دوره‌ای به چاپ نمی رسد. جلد کردن کتاب اصطلاحا صحافی نامیده می شود.

کتاب در ابعاد مختلف وجود دارد. قطع رحلی، وزیری و جیبی از معروف‌ ترین قطع‌ های کتاب است. کتاب دیجیتالی از انواع دیگر کتاب محسوب می شود که این نمونه در قالب بسته‌ های نرم افزاری مانند پی‌ دی‌ اف تولید و عرضه می شوند. همچنین نمونه دیگر کتاب غیر چاپی، کتاب صوتی می باشد.

تاریخچه کتاب

درباره تاریخچه کتاب می توان گفت که کتاب از قدمتی پنج هزار ساله برخوردار می باشد. کتاب‌ های نخستین به شکل لوح‌ های گلی بودند. اما با گذشت زمان، با توجه به دسترسی بشر به امکانات جدید و تغییر نیاز بشر به ارتباطات و اطلاعات، شکل کتاب‌ ها تکامل یافت که در ادامه روند تکامل آن توضیح داده شده است.

لوح‌های گلی (تاریخچه کتاب)

 2200 تا 2400 سال قبل از میلاد جهت نوشته های خط سومری در منطقه بین النهرین از لوح های گلی استفاده می کردند. این روش توسط تمدن سومر ابداع شد و به تکامل رسيد. اما با گذشت زمان، بابلي‌ ها و آشوري‌ ها نيز همين روش را به‌کار گرفتند. اين لوح‌ ها ساخته شده از خاک رس و آب بودند و قبل از خشک شدن، با استفاده از ابزار هاي نوک‌ تيز بر روي آن ها نوشته مي‌ شد. نوشته‌ هاي بيشتر اين لوح‌ ها، اکثرا مرتبط با امر بازرگاني، اداري و حکومتي بود.

پاپیروس (تاریخچه کتاب)

کاغذ پاپیروس

Papyrus paper

حدود 2000 سال قبل از میلاد مسیح استفاده از کاغذ پاپیروس جهت نوشتن در مصر رایج شد و تا قرن ششم میلادی نیز ادامه یافت. کاغذ پاپيروس، صفحه‌ اي ساخته شده از گیاه پاپیروس به صورت توماری با درازای چند متر و عرض 30 سانتی متر بود. اين تومار، انعطاف‌ پذير بود و پس از پيچيده شدن به‌ صورت يک استوانه به قطر ۵ تا ۶ سانتي‌ متر در مي‌ آمد. نی یا قلم نی آغشته به مرکب از ابزار نوشتن بر روی پاپیروس محسوب می شد. اختراع پاپيروس يکي از تحولات بسيار مهم در تاريخ کتاب محسوب مي‌ شود.

قديمي‌ ترين کتابي که به‌صورت تومار یافت شده، پاپيروس پريس نام دارد که محتوای آن پیرامون گفته‌ هاي اخلاقي است. داستان سينوحه نيز يکي از معروف‌ ترين کتاب‌ هايي می باشد که بر روي پاپيروس نگاشته شده‌است. پاپيروس اگرچه سبک و کم‌ حجم بود، اما برخلاف لوح‌ هاي گلي، شديدا آسيب‌ پذير بود و به‌ همين دليل تاکنون هيچ مجموعه مهمي مربوط به مصر باستان، از زير خاک بيرون نيامده‌ است. به‌جز مصر، پاپيروس در يونان و روم نيز به‌ طور گسترده مورد استفاده قرار مي‌ گرفت.

علاوه بر پاپیروس، چرم، پوست حيوانات و پارچه نيز براي نوشتن مورد استفاده قرار مي‌ گرفت. پوست، مرکب را از هر دو طرف جذب مي‌ کرد و از پاپيروس با دوام‌ تر و انعطاف‌ پذيرتر بود.

کدکس (تاریخچه کتاب)

کدکس شکل امروزی کتاب است که به معنای تا خورده بودن و به یک دیگر دوخته بودن صفحات پوست، پاپيروس و غيره می باشد. پيدايش کدکس به قرن دوم ميلادي بر مي‌ گردد که توسط مسيحيان جهت نگارش متون مذهبي مورد استفاده قرار مي‌ گرفت. اين فرم از کتاب، به‌ دليل مزيت‌ هايي که داشت، از قرن چهارم ميلادي رواج پيدا کرد. از جمله مزيت‌ هاي آن مي‌ توان به قابليت جستجوي بهتر، امکان بهتر براي انبار و نگهداري آن (در کتابخانه) و توليد سريع‌تر اشاره نمود.

در آن زمان در صومعه‌ ها و کليسا ها، فضا هایی ايجاد شده بود که در آن ها کار رونويسي از انجيل و دعا ها صورت مي‌گرفت و عملاً کتاب توليد مي‌ شد. همچنين با گذشت زمان، توليد کاغذ (که قبلا در چين اختراع شده بود)، در ايران و پس از آن در اروپا رايج شد و به تبع آن، کتاب‌ هاي کاغذي نيز ابداع شدند.

تاریخچه چاپ

در سال ۱۴۳۹، با اختراع ماشین چاپ توسط یوهانس گوتنبرگ آلمانی، تحول بسیار بزرگی در صنعت نشر کتاب صورت گرفت.  انجیل اولین کتابی بود که با استفاده از دستگاه گوتنبرگ چاپ شد  که به علت تعداد سطر هایش در هر صفحه، به انجیل ۴۲ سطری معروف شد. این ماشین چاپ، ماشین فشار پیچی نام گرفت و سرعت چاپ آن، ۷۰ تا ۱۰۰ برگ در ساعت بود.

مراحل چاپ کتاب

پس از آماده شدن کتاب توسط نویسنده، انتشارات کار حروف چینی و صفحه آرایی را انجام داده و جهت گرفتن شابک راهی خانه کتاب می‌کند. پس از اختصاص شابک، کتاب جهت گرفتن فیپا به کتابخانه ملی فرستاده می‌ شود، پس از دریافت فیپا که اطلاعات کامل کتاب در آن جمع شده کتاب به وزارت ارشاد برای دریافت مجوز چاپ فرستاده می‌شود تا مجوز چاپ برای کتاب صادر شود. پس از اتمام تمام مراحل، کتاب آماده چاپ می باشد و توسط ناشر برای لیتوگرافی، چاپ و صحافی فرستاده می‌شود.

کتاب الکترونيکی 

پيدايش کتاب‌ هاي الکترونيکي به سال ۱۹۷۱ باز مي‌گردد. اين کتاب‌ هاي الکترونيکي، با به ‎کارگيري لامپ اشعه کاتد، تصاويري را بر روي پرده پديدار می نمود که مي‌ توانست جايگزين چاپ و کاغذ شود. اما نخستين کتاب الکترونيکي ديجيتال، به نام Nuvomedia’s Rocket در سال ۱۹۹۹ منتشر شد.

اخيرا تلاش‌ هایی جهت تبديل کتاب‌ هاي عادي به کتاب‌ هاي الکترونيکي صورت گرفته‌ است. اين تلاش‌ ها در جنبشي به نام پروژه گوتنبرگ در حال اجرا می باشد. همچنين براي آسان ‎سازي کاربرد کتاب‌هاي الکترونيکي، تجهيزات ديجيتالي ويژه‎اي به نام کتابخوان الکترونیکی تولید و به بازار عرضه شده است. اين تجهيزات در حقيقت، رايانه‌ هاي کوچکي می باشند که می توانند تعداد زیادی کتاب الکترونیکی را ذخیره و بازیابی کنند.

برخي از ويژگي‌ هاي کتاب‌ هاي الکترونيکي که باعث شده است کاربرد آن‎ ها گسترش يابد، شامل موارد زیر می باشد.

  • آساني کار و اجرا
  • انسجام مطالب و تنوع کاربرد
  • تبادل بينابين مطالب با يکديگر
  • پشتيباني از امکانات چند رسانه‎اي
  • آساني انتقال در عين يکپارچگي مطالب

کتاب شفاهی

 يک کتاب‌ گويا متنی است که به صورت صوتي تهيه و بر روي نوار کاست، سي‌دي و … ضبط مي‌ شود. اين نوع کتاب ها معمولاً کتابی می باشند که قبلا به صورت مکتوب منتشر شده‌ و اکنون توسط خود نويسنده، مترجم و يا هنر پيشگان رو خواني مي‌ شود. در حال حاضر سايت هاي اينترنتي بسياري کتاب هاي صوتي يا گويا ارائه مي‌ دهند که تعدادی به صورت رايگان هستند و تعدادی ديگر در ازاي پرداخت پول قابل شنيدن مي‌ شوند. این روش جهت نگه داشتن علاقه مردم به مطالعه کتاب توسط متفکران و ایده پردازان ابداع شد.

تاریخچه کتابخانه

در دوران باستان هزینه نگهداری کتابخانه‌ ها معمولاً به وسیله فردی ثروتمند تأمین می‌شد. این کتابخانه‌ها می‌توانست خصوصی یا عمومی باشند. تفاوت این کتابخانه‌ ها با کتابخانه‌ های عمومی امروزی در محل تأمین هزینه‌ های آنها بود که درکتابخانه‌ های باستان این هزینه معمولاً از یک منبع عمومی تأمین نمی‌شد. اینطور تخمین زده می‌ شود که در شهر رم در قرن سوم میلادی در حدود ۳۰ کتابخانه عمومی وجود داشته‌ است. بعد ها در قرون وسطی، صومعه‌ ها و دانشگاه‌ ها دارای کتابخانه‌ هایی بودند که امکان مطالعه کتاب برای مردم عادی را نیز فراهم می‌ کرد. آغاز استفاده از کتابخانه‌ های امروزی به حدود قرن پانزدهم میلادی باز می‌ گردد، زمانی که تعدادی از مردم جامعه شروع به اهدای کتاب به شهرها کردند.

سخن پایانی

همان طورکه در مطالب بالا گفته شد کتاب محتوایی چاپ شده بر روی صفحات متصل به هم می باشد که قدمتی پنج هزار ساله دارد. اولین کتاب از لوح گلی ساخته شده که در طی زمان های مختلف جای خود را به کدکس که شکل امروزی کتاب می باشد داده است. کدکس به معنای تا خورده بودن و به یک دیگر دوخته بودن صفحات پوست، پاپيروس و غيره می باشد. اما به دلیل پیشرفت تکنولوژی و استفاده افراد جامعه از وسایل هوشمند، متفکران و ایده پردازان به کتاب الکترونیکی و صوتی روی آوردند تا همچنان علاقه افراد به مطالعه کتاب حفظ شود. در حال حاضر سايت هاي اينترنتي بسياري کتاب هاي صوتي يا گويا ارائه مي‌ دهند که تعدادی به صورت رايگان هستند و تعدادی ديگر در ازاي پرداخت پول قابل شنيدن مي‌ شوند.

بدون دیدگاه
اشتراک گذاری
اشتراک‌گذاری
با استفاده از روش‌های زیر می‌توانید این صفحه را با دوستان خود به اشتراک بگذارید.