کتاب خروج از خیابان سئول به این موضوع می‌پردازد که چرا با وجود این‌همه نخبه و این دستاوردهای عظیم علمی در کشور، جایگاه صنعت ما در جهان چندان که باید بالا نیست.

مراسم رونمایی از کتاب خروج از خیابان سئول

مراسم رونمایی از این کتاب ساعت ۹ صبح پنجشنبه به تاریخ ۲۸آذر۱۳۹۸ همزمان با نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ایران‌ساخت در طبقۀ سوم سالن خلیج فارسِ نمایشگاه بین‌المللی تهران برگزار شده است.

در این مراسم نویسندگان کتاب و مدیران نمایشگاه ایران ساخت حضور داشتند.

دربارۀ کتاب خروج از خیابان سئول

این کتاب را انتشارات الگونگار پیشرفت به قلم آقایان سیدمجتبی قافله‌باشی، سعیدحسین رفیعی و حامد حاجی‌پور با مقدمۀ آقای مهندس صابر میرزایی منتشر کرده است. این کتاب با مشارکت پژوهشکدۀ سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف و تحت حمایت صندوق نانو روانۀ بازار نشر شده است.

موضوع اصلی کتاب، روایت داستانی از تجربۀ موفق «نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ایران‌ساخت» در حمایت از کالای ایرانی، تقبیح خرید بی‌رویه و بدون‌توجیه از محصولات خارجی و روحیۀ خارجی‌پسندبودن مردم و به‌ویژه مدیران دولتی است. ضمناً این رویداد، در حمایت از توان تولید داخلی برای سایر حوزه‌ها، مانند خودرو، لوازم خانگی و نفت و گاز الگوی خوبی است.

این کتاب که در هشت فصل و یک مقدمه و با یک پیوست به چاپ رسیده و دورنگ چاپ شده، روایت رویدادی مطرح شده که باعث شگفتی اهل فناوری شده است. بیایید مختصر و خلاصه‌ای از کتاب را باهم بخوانیم.

فصل اول، آغاز یک راه

در این فصل برای روایت کلی داستان مقدمه‌چینی شده است. ببینید:

نمایشگاه تجهیزات آزمایشگاهی ساخت ایران، دورهمی‌ای ست از نوادگان همان مجمع‌الصنایع امیر که منبع تأمین فناوری را نه در برلین و لندن و سئول، بلکه در تهران و اصفهان و مشهد جستجو می‌کند. نمایشگاهی که چند سال فرازونشیبش حکایتی شده است از داستان یک برند یا به نقل حدادتر، یک نمانام و الگوی درخور برای حمایت از تولید داخل. خاصه اینکه عمدۀ محصولات آن، فناورانه هستند و تنه به تنۀ مدعیان خارجی می‌سایند. طبیعتاً چنین رویدادی، ارزش خوانده شدن را دارد تا خود در آن جستجو کنیم و الوی حمایتگرانۀ آن را بدون واسطه شاهد باشیم.

آغاز یک راه

در این بخش، نویسنده از نگاه نادرست ما به کالای خارجی اشاره کرده است که چطور خرید و داشتن آن را باکلاس می‌دانیم و… . در ادامه گفته:

…در خوان نعمتی که این تصمیم دولتی شیک پهن کرده بود، عبارت خرید «بی‌ضابطۀ خارجی» بیش از همه به چشم می‌آمد. اما اینجا ما داستان دیگری داریم. یک حکایت متفاوت از جریانی که خلاف جهت رودخانه حرکت می‌کند. رویدادی که قهرمانانش منبع تأمین کالا را آن‌هم از جنس فناورانه نه در برلین و سئول که در مشهد و اصفهان می‌جویند: رویداد نمایشگاه تجهیزات آزمایشگاهی ساخت ایران.

ساخت یک راه

در این بخش نویسنده به بیان آمار و ارقامی که حاکی از رشد علمی کشور ما در تولید علم بوده است، به عملکردها و سیاست‌های وارداتی دولت اشاره کرده است؛ تحلیلی چندخطی از پیامدهای نامطلوب دولت.

نو نهاد

این بخش به این موضوع اختصاص یافته است که چه نهادهای جدیدی در کشور در زمینۀ توسعۀ فناوری شکل گرفته است. تحلیلی بر برخی نگرش‌ها و عملکردهای این نهادها و دلایل و فلسفۀ ظهورشان، در کنار عملکردهای حمایتی نهادهای مختلف به شما نگاهی نسبتاً کامل می‌دهد که در این فضا چه می‌گذرد.

و اما تحریم

این بخش را در ویرایش بعدی توضیح خواهیم داد.

فصل دوم، بزرگراه

در توضیح این فصل از کتاب خروج از خیابان سئول این متن آمده:

برخی راه‌ها سنگلاخی هستند و پر از گردنه‌های خطرناک. برخی دیگر آسفالته و چهاربانده. هر دوی آن‌ها اسماً راه هستند؛ اما هر عقل سلیمی اگر مقصدش اجازه دهد، بزرگراه چهاربانده را رها نمی‌کند و گردنه‌های سنگلاخی را در پیش بگیرد. برای سازندگان تجهیزات آزمایشگاهی این نمایشگاه همچون بزرگراهی بود که هرکدام بسته به توان ماشین‌شان در آن سرعت می‌گرفتند… .

دورزدن ممنوع

معاینه فنی

به مقصد نزدیک می‌شوید

فصل سوم، ز یاران چشم یاری داشتیم

توضیح فصل:

تأمین هزینه‌های اجرایی نمایشگاه از هزینه‌های اجارۀ غرفه گرفته تا حق‌الزحمۀ کارگزاران مالی و ارزیابی، مسئلۀ بزرگی نبود؛ چراکه این هزینه‌ها از طریق درصدی از فروش شرکت‌ها تأمین می‌شد؛ اما موضوع تأمین یارانه خرید محصولات، فراتر از حساب و کتاب این خرده‌خرج‌ها بود.

با گذر از نمایشگاه سال اول و ورود به دوره‌های بعدی، این مبلغ نیز افزایش یافت و در حالی که مبلغ کل پیش‌فاکتورهای ثبت‌شده در نمایشگاه اول به ۱۲۰میلیارد تومان می‌رسید، این رقم در نمایشگاه چهارم رقم ۲۶۰۰میلیارد تومان را هم رد کرده بود. این یعنی استقبال خریداران از نمایشگاه و البته در مقابل، یعنی یک چالش بزرگ!

وزارت علوم، تحقیقات و «فناوری!»

اپوزوسیون

فصل چهارم، خرید «درخور»

دگر نمی‌شد به هیچ ضرب و زوری حجم ریالی دادوستدهای نمایشگاه را بالا برد و به قول اقتصادخوانده‌ها بر «اندازه کیک» آن افزود؛ اما روش بهینۀ «برش کیک» بستگی بسیطی به درایت مدیران نمایشگاه داشت. به حساب منطق و ریاضی هم که نگاه می‌کردیم، اندازۀ کیک عموماً متغیر خارجی بود و دومی روی هم رفته، داخلی. حالا سؤال اصلی این معادله، بهینه کردن نقطۀ خرید بود تا هم چرخ تحقیق را بهتر بچرخاند و هم چرخ تولید و اقتصاد را. باید کاری می‌شد تا هم آزمایشگاه‌ها بیشتر نونوار می‌شدند و هم حساب بانکی شرکت‌های دانش‌بنیان، پرتر. اما چگونه می‌شد حداکثر بهره‌وری را در خریدهای نمایشگاه جاری کرد؟

چندرغاز تومان

انقلاب دوم

بازار شیشه‌ای

فصل پنجم، خروج از خیابان سئول

معمای کیفیت

خروج از خیابان سئول

فصل ششم، گسترش + مشروط + بازار

شاید این داستان باید همین‌ا با یک مارش پیروزی به پایان می‌رسد و مخاطب با اشک‌ها و لبخندهای این حکایت به حال خود می‌ماند. داستانی که از یک اراده در سه راه دریان نو آغاز شده بود و تا خیابان سئول و نمایشگاه بین‌المللی تهران راه زیادی پیموده بود. اما پایان داستان در اینجا یک سؤال مهم را بی‌پاسخ می‌گذاشت. آیا اشک‌ها و لبخندهای این حکایت، منحصر به همین داستان است یا نه؛ قابلیت تعمیم به سایر حوزه‌ها را نیز دارد؟

چنین بررسی موشکافانه‌ای از یک تجربۀ منحصربه‌فرد، چه دستاوردی برای فناوری و صنعت مملکت دارد؟ مثلاً آیا می‌شود برای تجهیزات صنعت نفت نیز نمایشگاهی برگزار کرد و شرکت ملی نفت و اعوان و انصارش را با یارانه‌های میلیارددلاری سرخط کرد؟ یا می‌شود شرکت‌های داروسازی را در نمایشگاهی جمع کرد و خرید یک سال مایحتاج داروخانه‌ها را پیش‌فروش نمود؟… .

عرضه و تقاضا

لوازم بی‌خانمان

فصل هفتم، دکل‌های گمشده

دکل‌های گمشده یا دکل گمشده!

سازندگان مطرود

فصل هشتم، کدام دست‌فرمان؟

هیوندایی خوش‌دست

پیکان خوش‌نشین

مؤخره

مشق، سیاست‌ورزی

عقب‌ماندگی، صرفۀ تولید و باقی قضایا

بازار بدلجام

همچنین می‌توانید کتاب رویای نیمه شب را در اینجا ببینید.